DƏFİNƏ poeması
- Bakı – qızıl səltənəti...
Şöləsində biz yanmışıq.
Yüz illərdir bu sərvəti
Sora-sora dayanmışıq.
Baş xitabət kürsüsündən
Qoca usta dindi birdən:
- Torpağında öz mənliyi,
Öz kişilik qüruru var.
O, dostluğu, düşmənliyi,
Tez qavrayıb, gec unudar.
Soruşmayın mən nəçiyəm,
Təzə almaz baltasıyam.
Bir fəhləyəm, bir neftçiyəm,
On uşağın atasıyam.
Bakı işıq şəhəridir,
Üz ağardır Abşeronum.
Bu torpağın cövhəridir,
Mənim ilkim, mənim sonum.
Ola bilər, savadsızam,
Çox güman ki, yanılam da.
Neft deyiləm axıb sızam
Rütbəm yox ki, sanılam da.
Ancaq həyat təcrübədir,
Kitablardan gəlməmişəm,
Sitatları gündə bir-bir
Varaqlara sərməmişəm.
Bilirəm ki, Abşeronun,
Bir tükənməz qatı vardır.
Mezozoydur adı onun,
O sirli qat ilk bahardır.
Göy dənizə su səthindən,
Beş yüz metr enməklə biz;
On minlərlə dərinlikdən
Fontan vurur ağ netimiz.
Yanılmayıb hələ ürək,
Qara qızıl axıb daşar.
İnanın ki əvvəlkitək
Bakı nefti cavanlaşar!..
(Qurultayın kürsüsündən
Bu sözləri deyib usta,
Gözlərində böyük Vətən,
Enib düşdü asta-asta.)
Yataqxana, kiçik kətil
Bir aspirant...
Keçir üç il,
Götürdüyü mövzuya bax,
Qaralanır neçə varaq.
Təzələnir min-min kağız,
Susur kağız, dinmir kağız...
Varaqlarda min ustanın
Tarixçəsi yaranmada.
Onu sadə neftçi sanır,
Aspirantım uymaz ada.
Sözdən ürək üşüsə də,
Vaxt olub ki, sıyılmışıq.
Saçımıza dən düşsə də,
“Böyüklərə” sıxılmışıq
Elmi əsər qılınc kəsər!
Kəskinliyi seyrələtməyək.
Qoy onlara bir müxtəsər, -
Bir qədər də çox sərt deyək:
- Adı-sanı olanlarım,
Ey tanınmış sənətkarlar.
Hamınızın ağrın alım,
Sizdən təkcə bir ricam var;
Şöhrətiniz düşməz bir an,
Özünüzdən yazdırmayın.
Cavanları öz yolundan
Azdırmayın,
Azdırmayın...
Mənim təzə aspirantım,
Ürəyimin sarı simi.
Mənim əziz aspirantım,
Vuqarlıdır məmim kimi.
...Aspirantım bərk dayanmış,
Özü nəcib, ad Sabir,
O, elmdə ayaqlanmış,
Taptalanmış yolu sevmir.
Təkrar özü bıqdırıcı,
Məlum hissin çeçəsidir
Təzəliyin söz qılıncı
Alovlardan keçəsidir.
...Mənim gözüm Sabirdədir,
Lap indicə oyanmışdır.
Yataqxana mürküdədir...
O, eyvanda dayanmışdır.
Durub endi pillələrdən
Aspirantım səhər-səhər.
“Metro”ya minmişəm mən,
Xoş gəlməyib heç bu qədər.
Onun əlvan naxışları
Gözəl olur nur düşəndə.
Ceyran qızla baxışları
Pillələrdə öpüşəndə.
Mənim subay aspirantım,
Mənim əziz aspirantım;
Sənin kimi ötüşübdür
Hər bir anım, hər bir saatı.
Mən gələndə Bakımızın
Yaraşığı çox az idi.
Mən deyirəm, siz də yazın,
Bakı solğun bir yaz idi.
İndi iki Bakı vardır;
Biri çiçək səltənəti,
Şəhər altı naxışlardı...
Orda gülür el sənəti.
Eh, illərin qanadıyla
Biz nə qədər yol getmişik.
Xoş günlərin nabatıyla
Məxmər rəngli çay içmişik.
“Metro”muzun axarında,
Axır sevgi əsrim mənim.
İldırımlar çaxarında
Batmaz heç vaxt səsim mənim.
Aspirantım iti gedir,
O, “metro”dan çıxasıdır.
Onun qədəm basdığı yer,
Bir buruğun yaxasıdır.
Eyvanını Xəzər öpən
Yaraşıqlı bir binada
Sabirimə rast gəldim mən;
Son görüşlər düşdü yada.
O nə isə sual verir,
Mezozoylar açıb-bükür.
O, ustanı yaman sevir,
Göyə qalxır, yerə çökür.
İşdən təzə qayıtsa da,
Usta laqeyd baxmır ona.
(Tez çay verir, gec yatsa da
On uşaqlı böyük ana.)
Aspirantım həm işində,
Həm evində tapır onu.
Ustayla hər görüşündə
Kəşf edir ər qürurunu.
...Gecə əyir qanadını,
Ərlə-arvaq eyvandadır.
Dadıb yuxu nabatını
Nəvələri şirin yatır.
Yuxu yatır göz içində,
Mürgüləyir qoca şəhər.
Dalğaların yelpincində,
Xumarlanır xumar səhər...
- Kişi?!
- Nə var?
- Yatmırsan ki?
- Yuxulamayıb hələ Bakı.
- Nə olubdur?
- Deyirəm ki,
Gəl sən də dostlaarın təki,
Yaşın keçib, qayıt evə.
Kötücələr sevə-sevə
Bağçamızda gül becərək...
- Qocalmayıb hələ ürək.
Hələ sözsüz bir mahnıyam.
Torpağımım alt qatını,
Abşeronun həyatını,
Bəd olmaz ki, mən tanıyam?!
- Tanısan da nə fərqi var,
İndi heykəl qoymayırlar.
- Arvad, heykəl gəzənləri
İtirib el düzənləri.
- Düzdüz, adın ucalıbdır,
Qanadın ki, qocalıbdır?
- Dərinlərə enməliyəm,
Yanmalıyam, sönməliyəm.
Mən Bakımın neft nəhərini,
Onun qızıl çövhərini
Xəzər boyda görməliyəm!..
Yenə Xəzər üz döndərib...
Estakada ləngər vurur,
Bir buruğa qanad gərib
Dalğalardan səngər qurur...
Atıb dəmir tilovunu.
O olmasa buruq laxlar.
Dalğaların çilovunu
Öz əlində tutub saxlar.
O dediyin bir ustadır,
Əynində yaş plaşı var,
Şor su içir, şərbət dadır,
Onun kəskin yaddaşı var.
Bığlarından dəniz suyu
Damcı-damcı yerə düşür.
Su dibində təzə quyu...
Yer qatıyla o görüşür.
Aspirantım durub baxır...
Qəhrəmanı yaxındadır.
Boruları burub baxır,
O sirli bir axındadır.
O, qızındıqca hər qarışı
Xəyal uçur, fikir çaşır.
Gün gödəlir, şər qarışır,
Ağ dalğalar quduzlaşır.
Məhmizləyib göy Xəzəri
Çilovunu yana əydim.
Təzə yolla gedənləri
Kaş yıxılan görməyəydim.
...Bir qülləli buruq üstə,
Hər ikisi görüşdülər.
Bir az keçdi...
Tənəffüsdə
Taxta dama bir düşdülər.
O düşündü: - Jurnalistlər
Bir gün gəlib, on gün deyir.
Bu onlardan daha betər,
Nə söz yazır, nə də şeir.
Bircə bu da aman verib
Qoymayır ki, görüm nə var.
Axı, məndə bu nə görüb,
Hamınındır bu buruqlar.
Vallah, az-çox iş görəni
Yaman işdən soyudurlar;
Axı, bunlar nəyir məni,
Bəyəm mənim buynuzum var?
Hamı nəcə, mən də elə,
Əşi, işdir görürük də.
Tər tökürük gilə-gilə,
Axı, təzə nə var burda.
Bildir qoca bir dostumu,
Hə, deputat elədilər.
Onun neftçi kastyumu
Nə maz gördü, nə də tər.
Əli işdən, ayağısa
Buruqlardan uzaqlaşdı.
Heç bilmirəm nə oldusa
O, yolunu yaman çaşdı.
İclaslarda şüar dedi,
Ekranlarda göründü o.
Alqışları yaman yedi,
Qatarlarda süründü o.
O, vaxtıyla yer sökəndə,
Abşeronda ad almışdı.
Buruqları diz çökəndə,
Deyin, niyə uzaqlaşdı?
Bir gün neftın çövhərini
İyləməsəm ətir kimi;
Mən görmərəm bu qüllərni
Başım üstə çətir kimi.
...Usta sanki elə bu an,
Son qoydu öz ithafına.
Dəniz altda varaqlanan
Dəfinələr kitabına
Aspirantım gülümsədi,
Gözlərində şəfəq yandı.
Ürəyində söz həsədi,
Səməndərtək alovlandı.
Düşündü ki, qoy bilməsin,
Qoy bilməsin kiməm, nəyəm.
O, istəmir mənə desin:
- Əl dəyməmiş dəfinəyəm!..
şair İslam Səfərli